Cztery sposoby działania – tylko jeden prowadzi do dobrostanu
Coraz więcej osób szuka sposobów na życie, które będzie naprawdę wspierające. Jednym z najbardziej praktycznych narzędzi jest model Talu Ben-Shahara, profesora psychologii z Harvardu. Na podstawie badań nad szczęściem stworzył tzw. Hamburgerowy model szczęścia – prostą macierz 2×2 pokazującą, jak nasze działania wpływają na teraźniejszość i przyszłość.
Czym jest Hamburgerowy model szczęścia?
Idea jest prosta: każde działanie może być korzystne albo szkodliwe teraz oraz korzystne albo szkodliwe później. Z połączenia tych dwóch osi powstają cztery style funkcjonowania: hedonizm, wyścig szczurów, nihilizm i szczęście. To cztery różne „smaki” życia – każdy z innymi konsekwencjami.
Cztery podejścia do działania według Ben-Shahara
1️⃣ Hedonizm – liczy się tylko „tu i teraz”. Przyjemność bez myślenia o skutkach.
2️⃣ Wyścig szczurów – teraz wysiłek i dyskomfort, a nagroda dopiero w przyszłości.
3️⃣ Nihilizm – brak sensu, brak energii, brak przyjemności. Ani teraz, ani później.
4️⃣ Szczęście – przyjemne i dobre „tu i teraz”, jednocześnie wzmacniające „jutro”.
Czym charakteryzuje się ćwiartka „szczęście”?
To działania, które:
- nie generują ukrytych kosztów (zmęczenia, napięcia, poczucia winy, wypalenia),
- przynoszą długoterminowe korzyści: zdrowie, rozwój, energię, relacje, sens,
- wzmacniają przyszłą sytuację, zamiast ją osłabiać.
Inaczej: przyjemne teraz i wzmacniające później.
Co się dzieje, gdy tej podwójnej gratyfikacji brakuje?
Zwykle zjeżdżamy do innych ćwiartek:
➡️ do wyścigu szczurów – gdy wierzymy, że przyjemność nam się „nie należy”,
➡️ do hedonizmu – gdy szukamy natychmiastowych nagród, które później nas osłabiają,
➡️ do nihilizmu – gdy ani teraźniejszość, ani przyszłość nie mają znaczenia.
Metafora hamburgera według Ben-Shahara
Aby łatwiej było to zrozumieć, Ben-Shahar porównał cztery style do jedzenia:
1️⃣ Odroczona gratyfikacja (wyścig szczurów) – jem coś niesmacznego „dla zdrowia”, licząc na przyszłe korzyści.
2️⃣ Nihilizm – jem cokolwiek, bo nic nie ma znaczenia.
3️⃣Hedonizm – fast food: przyjemnie teraz, słabo dla zdrowia później.
4️⃣ Szczęście – wysokiej jakości hamburger: smakuje teraz i jednocześnie dobrze wpływa na przyszłość
Najważniejsza lekcja modelu
Możemy świadomie tworzyć i powtarzać doświadczenia, które nas wzmacniają.
Możemy je zauważać, nazywać i pielęgnować.
To realna kompetencja budująca dobrostan, energię i poczucie szczęścia – zarówno w życiu, jak i pracy.
Pytania do refleksji
❓ Jakie jedno działanie w Twoim życiu daje Ci przyjemność teraz i korzyści w przyszłości?
❓ Co jest Twoim „zdrowym i pysznym burgerem”?